In memoriam Bas Dudok van Heel (1938-2025)
Verschenen op:
di 28 januari 2025, 11:00 uur
Na een zeer productief leven als archivaris en (kunst)historicus is op maandag 20 januari Bas Dudok van Heel overleden. Hij werkte jarenlang bij het Gemeentearchief Amsterdam en was een groot kenner van de Amsterdamse geschiedenis. In 1969 en 1970 publiceerde hij zijn eerste artikelen in het Maandblad en Jaarboek Amstelodamum. Er zouden nog vele bijdragen volgen, waaronder ook in het tijdschrift voor genealogie en heraldiek De Nederlandsche Leeuw.
Bas Dudok van Heel is bij een aantal tentoonstellingen van het Amsterdam(s Historisch) Museum betrokken geweest, evenals bij het onderzoek van verschillende museummedewerkers. Zo schreef hij mee aan de publicaties bij De smaak van de elite – Amsterdam in de eeuw van de beeldenstorm (1986), Kopstukken – Amsterdammers geportretteerd 1600-1800 (2002) en Backer – Een Amsterdamse familie in beeld (2010), en adviseerde hij Judith van Gent, Norbert Middelkoop en Tom van der Molen bij hun promotieonderzoek naar respectievelijk Bartholomeus van der Helst (2011), de Amsterdamse groepsportretten (2019) en Govert Flinck (2025). Daarnaast hebben de vele informele contacten met hem zonder meer bijgedragen aan de keuzes die zijn gemaakt met betrekking tot de vaste presentaties van het museum.
De grote belangstelling van Bas Dudok van Heel voor Amsterdamse kunstenaars leidde tot baanbrekende inzichten op kunsthistorisch gebied, waarbij met name Rembrandt op zijn steeds terugkerende aandacht kon rekenen. Hoogtepunt in dezen is zijn proefschrift uit 2006, De jonge Rembrandt onder tijdgenoten. Godsdienst en schilderkunst in Leiden en Amsterdam. Maar ook bij de tentoonstelling en catalogus Rembrandt and Amsterdam Portraiture 1590-1670 in het Museo Thyssen Bornemisza te Madrid (2020), georganiseerd in partnerschap met het Amsterdam Museum, plukten de samenstellers de vruchten van Bas’ fenomenale kennis van zaken.
In de afgelopen decennia wijdde Bas Dudok van Heel zich aan de voltooiing van zijn levenswerk: de achtdelige reeks Van Amsterdamse burgers tot Europese aristocraten. Hun geschiedenis en hun portretten. Hierin staat het katholieke regentenpatriciaat van Amsterdam centraal, in het bijzonder de afstammelingen van één familie – van 1400 tot 1800. De banden zijn rijkelijk geïllustreerd met portretten, vele daarvan afkomstig uit de verzameling van het Amsterdam Museum.
Bas was een markante en eigenzinnige persoonlijkheid, die ontegenzeggelijk zijn stempel heeft gedrukt op meer dan vijftig jaar Amsterdams historisch onderzoek. Voor zijn inspirerende adviezen zal het Amsterdam Museum hem altijd dankbaar blijven.
door Norbert Middelkoop