Ode aan Mary Dorna pseudonym Mary StoppelmanEigenzinnig
Mary Dorna, in een café, circa 1930, Spaarnestad Photo/ Nationaal Archief, publiek domein
Mary’s leven was avontuurlijk, kleurrijk, sprankelend maar eindigde treurig.
Mary werd geboren op 5 november 1891. Vader Aron Stoppelman (textielhandelaar) en moeder Sara Vos woonden eerst op de Weteringschans, later in de Kalverstraat 177. Hier is zusje Betsy geboren.
Mary was een eigenzinnig meisje, ze had een hekel aan de bekrompen burgerlijkheden van het gezin. Ze zat het liefst tussen de marktlieden op de Dam en Nieuwmarkt. Ze wilde tekenen en schilderen en bracht uren door in het Rijksmuseum.
Na een moeilijke schooltijd. Ze zat op het Sweelinck, de H.B.S. Mauritskade, een privéschool en deed een opleiding Kunstnijverheid, ging Mary zonder diploma te hebben behaald, in de leer bij kunstenaar Jan Bleys. “De beste leerschool van het leven”, zegt Mary hierover later.
In 1911 trouwt ze met de Engelsman Felix Bowers. Het echtpaar woont in Zuid Amerika en Duitsland. Als Mary ontdekt dat ze met de verkeerde man is getrouwd gaat ze naar Düsseldorf. Ze woont daar in een armoedig kamertje en verdient de kost als schildersmodel. Via een contactadvertentie stelt ze zichzelf voor als Maria Jeanne de Videla Dorna uit Argentinië. Ze ontmoet Bruno Wille. Ze trouwen en gaan wonen in Amsterdam. Eerst in de Tweede Jan Steenstraat en later in de Den Texstraat. Hun huis is een verzamelplaats voor vrienden, dichters en schilders. Mary leest veel, het liefst 's nachts en overdag slaap ze. Gestimuleerd door haar man en inwonende zwager gaat ze schrijven. Op 24 april 1920 verschijnt haar eerste verhaal "Een verstorende verschijning" in de krant ‘Het Volk’. Ze publiceert aanvankelijk onder de naam Mary Wille. Later gebruikt ze het pseudoniem Mary Dorna. Ze schrijft dan ook voor ‘Het Vaderland’ en ‘Voorwaarts’. In 1932 verschijnt haar verhalenbundel 'Wanordelijkheden rondom een lastig kind."
“Als de tweede wereldoorlog uitbreekt krijgt Mary geen letter meer op papier.”
Victor van Vriesland recensent van het NRC noemt haar een groot talent. In de Groene Amsterdammer krijgt ze een eigen column "Loslippigheden van Mary Dorna" Ze schrijft vele biografische verhalen waarin zij met ironie het geluk van het kleine leven beschrijft, vol sympathie voor degene die net als zij begaande paden mijden.
Ook het huwelijk met Bruno strand maar ze blijven vrienden. Mary trouwt met de 6 jaar jongere Henk Tenklink, jurist en kunsthandelaar, en gaat wonen op de Prins Hendrikkade 175. Het stel is een extravagante verschijning in Amsterdamse cafés, theater en musea.
Als de tweede wereldoorlog uitbreekt krijgt Mary geen letter meer op papier. "Iets in mij is gelahmt", zegt ze. In 1940 verschijnt er nog een verhalen bundel maar door het oorlogstumult blijft die onopgemerkt. Toen ze als ‘gemengde’ jodin dreigde te worden gedeporteerd, wist haar ex-man Bruno Wille de Duitsers te overtuigen dat Mary een Argentijnse is met haar verzonnen naam Mary Jeane de Videli Dorna.
Door de spanningen van de bezetting, het voortdurende gebruik van slaappillen en het drinken van te veel alcohol krijgt Mary een zenuwinzinking. Kort na de bevrijding komt ze met verlammingsverschijnselen terecht in paviljoen 111, de psychiatrische afdeling in het Wilhelmina Gasthuis. Ze krijgt een aaneenschakeling van ziektes, zoals wel veertien keer longontsteking en talloze botbreuken. Ze moet steeds weer ontwenningskuren doen. En ze wordt zelfs blind na een progressieve oogaandoening.
“Mary was een inspiratiebron voor schrijvers.”
Toch komt ze nog een keer in de belangstelling te staan als de verhalenbundel "Laten we vader eruit gooien" met een selectie uit haar vroegere werk uitkomt. De aandacht doet haar goed. Voor ‘Tirade’ dicteert Mary aan journaliste Lida Polak nog enkele verhalen. Ze geeft interviews en de VARA zendt een televisiedocumentaire uit over haar werk en leven.
Maar de opleving duurt niet lang. Op 19 maart 1971 overlijdt Mary op 79 jarige leeftijd thuis op de Prins Hendrikkade aan een hersenbloeding, ziek en alleen. Ze is begraven op de Nieuwe Ooster.
Mary was een inspiratiebron voor schrijvers als Annie M.G.Schmidt en Simon Carmiggelt. De schilder Herman Gordijn herkende veel op de manier van kijken naar de buitenwereld en maakte een portret van haar. De actrice Hetty Blok nam in 2008 een cd op met "wanordelijkheden en andere verhalen". Het vrouwenschrijfstercollectief Fixdit verzorgde in 2021 een herdruk van Mary Dorna’s verhalenbundel 'Laten we vader de deur uit gooien".
Bronnen:
1001 vrouwen in de 20ste eeuw Els Kloek
https://literatuurgeschiedenis.org
Podcast Fixdit
Periode
1891– 1971
Over
Ode van Maria Dubbeldam namens De Zaak Muurbloem aan Mary Dorna, pseudoniem van Mary Jeanette Tenkink-Stoppelman.
Ze is een vergeten schrijfster iemand met een komisch oeuvre.
Mary Dorna pseudonym Mary Stoppelman
Mary Dorna, pseudoniem van Mary Jeanette Tenkink-Stoppelman (Amsterdam, 5 november 1891 – Amsterdam, 19 maart 1971), was een Nederlandse schrijfster van cursiefjes in de jaren van het interbellum.