Ode aan Rachel Frankfoorder | Veerkrachtig, vrolijk en vitaal

Rachel van Amerongen-Frankfoorder is een van de weinige Amsterdamse Jodinnen die de concentratiekampen heeft overleefd. Ze is als 98-jarige in Israël is overleden. Als jonge vrouw woonde ze in Amsterdam en werkte in de Bijenkorf, het mooiste en grootste warenhuis van ons land, dat vanaf de oprichting geleid werd door Joden. Daar werd ze collega en vriendin van mijn moeder. 

Rachel ontmoette haar eerste man, Charlie Lu-A-Sie, met wie ze in 1936 trouwde. Ze kregen een half jaar later Désiré, een jongen, roepnaam Dees. 

Charlie, geboren in Suriname, ging in het verzet, werd verraden en gefusilleerd. Dees kwam bij een onderduikadres in Rotterdam terecht, waar hij veel slaag kreeg. Rachel werd opgepakt met een vals persoonsbewijs en kwam in de zomer van 1944 in Westerbork terecht. Ze werkte in de ‘binnendienst’, waar ze zowel Anne Frank als haar vader ontmoette. Lang bleef ze er niet, want in de winter ging ze net als de familie Frank naar Bergen Belsen en kreeg nummer 88410 op haar onderarm getatoeëerd.

Op 7 februari werd Rachel op transport gezet naar vrouwenkamp Raghun, waar ze dwangarbeid verrichtte. Op 9 april ging ze verder oostwaarts, naar concentratiekamp Theresienstadt. Op 8 mei werd ze door het Sovjetlegere bevrijd.

Direct na de oorlog trouwde Rachel met Eddy van Amerongen, die ze in het kamp had leren kennen.  Samen kregen ze nog een dochter, Mimi. In 1950 verhuisde het gezin naar Israël.

Eigenlijk verdient elke Jodin die de concentratiekampen overleeft een ode. Maar niet alleen de kracht van Rachel (voor mij tante Chel) is zo opmerkelijk, maar haar optimisme. Ze kwam elk jaar met kerst een paar weken terug naar Amsterdam. Zij logeerde dan soms bij mijn zus of bij andere kennissen in Amsterdam. We hoorden dan de verhalen. Dan zag ik de tatoeage op haar arm en vertelde ze dat ze drie keer in de rij stond: links kan doorlopen, rechts naar de ‘doucheruimtes’. Elke keer nam ze iets mee als ze terugkeerde naar haar geboortestad, iets kleins uit Israël, van stukken zeep tot een mooi fotoboek dat je van rechts naar links moest lezen. Ik bewonderde haar vrolijkheid, doorzettings-vermogen, veerkracht en lust om te leven.