Ode aan Sylvana Simons | Love is not phony

Ergens in een kleine flat, tussen een pakket van de voedselbank en stapels bibliotheekboeken in, zat ik voor de televisie toen ik je voor het eerst zag: een presentator die écht leek te luisteren naar de mensen die ze interviewde. Iemand die je onmiddellijk het gevoel geeft dat je mag worden gehoord.

Iemand die de jaren erna niet alleen op televisie, maar door het hele land mensen toonde dat ze het recht hebben om te worden gehoord. Het recht hebben om te bestaan. Het recht hebben om niet alleen te overleven, maar gelukkig te leven.

Jaren later, als volwassene, mocht ik dit gevoel in levenden lijve ervaren. Ik zag hoe je je hard maakte voor de nazaten van het slavernijverleden, voor het koloniale geweld dat Nederland heeft gepleegd in landen als Indonesië, het geweld dat het nog steeds blijft plegen via vliegtuigonderdelen aan hedendaagse kolonies.

Syl, je bent historisch.

Jouw impact in dit land is onmeetbaar, zelfs voor een historicus als ik. Dat kunnen we misschien pas over tien, twintig jaar inzien. Ik hoop dat steeds meer mensen beseffen dat kritiek voortkomt uit aandachtigheid. Dat aandachtigheid een vorm is van liefde. Dat liefde, net zoals een thuis, een stad, een land, niet altijd veiligheid garandeert. Maar dat liefde wel de reden is dat je je hardmaakt voor een wereld die veilig kán zijn voor iedereen, ongeacht hoe je eruitziet, wie je bemint, waar je in gelooft.

Het is niet gemakkelijk om historisch te zijn. Om de klappen op te vangen van het tonen van waarheden in een land dat zich hardnekkig blijft hullen in sprookjesachtige leugens. De triggerpoints wekken zoveel geweld op, zoveel afgunst, dat het soms je strijdbare liefde lijkt te overschaduwen.

Syl, weet je nog hoe er tijdens je beëdiging voor je werd gezongen? Heb je wel door hoe iedereen in het pand, van de beveiliger tot de stagiaire, met je praat alsof je ze al een leven lang kent? Hoorde je hoe hard iedereen juichte tijdens je dj- set op dat zanderige festival waar het plots boven de dertig graden was? Zie je wel hoe de complexiteit van het leven je ook zoveel moois kan gegeven? Hoe zelfs de mensen binnenin strijdbare bewegingen, die wrok met zich meedragen voor conflicten die nooit zijn opgelost, inzien hoe veel je hebt betekent voor onze leefomstandigheden?

Soms lijkt het leven enkel uit leed te bestaan. Leed waar we ooit iets van zouden moeten opsteken, maar waarvan de lessen niet belangrijk genoeg lijken om de pijn te verduren. Levens waarin we, tegen iedere verwachting in, tóch lang genoeg in blijven om de lessen om te zetten in dromen. Dromen die op een dag werkelijk worden en andere levens raken, zodat ook die levens weer, tegen iedere verwachting in, minder lijdzaam worden.

Je hebt dan niet gekozen voor dit leven, maar dit is het. Dit is jouw leven. Jouw nalatenschap zal altijd worden herinnerd, zelfs al worden de geschiedenisboeken in dit land nog steeds vanuit fictie geschreven.

Je wordt gemist in de kamer, in de gesprekken op de gangpaden, in de pauzes tussen debatten waar je zelfs een koppige ex-premier wist te overtuigen.

Maar ik denk dat ik voor iedereen spreek als ik zeg dat de rust je is gegund. Het is je gegund om die liefde van je te steken in het zijn van oma, tante, moeder, buurvrouw.

De liefde die je radicaal bleef inzetten om ons, mensen die zich in dit land zo ongeliefd kunnen voelen, met liefde te dragen, blijft voortbestaan. Het sluimert tussen tenten op campussen en handgemaakte spandoeken, vindt zich een weg van de demonstrant die voor het eerst politiegeweld meemaakt naar de politicus die zich daar luid tegen verzet.

Op The Miseducation of Lauryn Hill hoor je een kind zeggen: “Maybe sometimes they’ve never been loved before, or they never been in love before, or they never- they don’t know what the feeling is to be loved.”

Waarop de docent zegt: “We can end the conversation with that, right?”