Ode aan Jessica de Abreu | Ode aan Jessica de Abreu

Lieve Jessy,

In 2017 brachten we samen een aantal weken door in de Verenigde Staten, met ook je partner Mitchell Esajas en Samora Bergtop van Wellmade Productions. We kenden elkaar pas kort, maar het voelde al vertrouwd. Onze eerste kennismaking, eind 2016, was zelfs wat ongemakkelijk. Ik hoorde van iemand over de interessante geschiedenis van Otto en Hermine Huiswoud. Zij kwamen begin 20ste eeuw van Suriname en Brits-Guyana via de Verenigde Staten naar Amsterdam en werden hier onderdeel van een intellectuele, internationale en antikoloniale Zwarte beweging. Ik was net gestart als curator bij het Amsterdam Museum en wilde graag dit verhaal onderdeel maken van de tentoonstelling Zwart Amsterdam (2016).

Met dat voornemen bracht ik aan bezoek aan Vereniging Ons Suriname op de Zeeburgerdijk. Het nieuw opgerichte initiatief The Black Archives – waar jij mede-oprichter van bent – was net naar het pand van de Vereniging verhuisd, met onder meer de archieven van de Huiswouds. Mijn verzoek werd direct afgewezen. Vooral jij wilde het absoluut niet. Het verhaal van de Huiswouds moest éérst verteld worden op een historisch relevante plek, passend bij het verhaal van Zwarte emancipatie. Niet in een museum, een wit instituut. 

Die wens kwam uit. Ik ben je nog altijd dankbaar dat ik onderdeel mocht zijn van het team dat de allereerste tentoonstelling maakte in The Black Archives: Zwart en Revolutionair: Het verhaal van Hermine en Otto Huiswoud (2017), in het pand van Vereniging Ons Suriname. Het was een prachtig project, grotendeels gefinancierd door een crowdfundingsactie waar het streefbedrag binnen 3 dagen werd opgehaald. Ik leerde ervan hoe groot en krachtig de gemeenschap is die zich betrokken voelt bij het uitlichten van gemarginaliseerde verhalen, in dit geval een Amsterdams verhaal van Zwart verzet tegen uitsluiting en Europees kolonialisme tot in de 20ste eeuw.

Binnen dit verhaal van de Huiswouds heb jij gezorgd de rol van Hermine gezien en gewaardeerd werd. Niet als de vrouw van Otto, maar onder meer als cruciale speler in het vormen van internationale netwerken. Hermine archiveerde ook de correspondentie, foto's en boeken. Daarom hebben wij vandaag nog toegang tot deze archieven. Zij had contact per post met verzetsstrijders, filosofen en dichters als de Amerikaanse Langston Hughes. 

Dat laatste bracht ons in 2017 naar de Verenigde Staten. Zoals dat vaak met gearchiveerde correspondentie gaat, zijn de brieven van Hughes aan jou in Amsterdam bewaard gebleven en jouw brieven aan hem liggen in New York. Bij de Special Collections van New York University zijn de Huiswoud Papers te vinden. Zij brachten in New York een periode door in de jaren 1930, tijdens de Harlem Renaissance. We spitten de archieven door en vonden materialen die nog nooit iemand had opgevraagd. Met enthousiasme zochten we bijzondere stukken uit voor de tentoonstelling in Amsterdam.

Als antropoloog en feminist benadruk je bewust de rol van vrouwen. In je carrière als onderzoeker, maar ook in je eigen leven. Daarbij weet je de balans tussen kennis en gevoel steeds te vinden. Een mooi voorbeeld daarvan zie ik in je recente essay "Archiving the Superpowers of Black Sex Workers" in Open Archief, Artistic Reuse of Archives (2024). Je analyseert een onderbelichte geschiedenis van Zwarte Surinaamse vrouwxn in de Bijlmer. In hetzelfde stuk schrijf je openhartig over het gemis van je moeder vlak na haar overlijden, en hoe je je relatie met haar opnieuw moest vormgeven. Deze alinea over je moeder vind ik het mooiste:

“I can write that this essay is about the politics of social and spatial segregation and how the colonial legacy in the Bijlmer was inextricably linked to her choice to become a sex worker, but also how she built the resilience to exploit and entertain a classist, racist, and colonial system that was meant to overpower and keep colonized communities in their subordinate place. But the truth is – I miss my mom. And part of that intellectual stuff is true. However, for the most part I want to take you into my own personal journey of grief and honor as we go through her archives to understand the deeper meaning of why I interviewed her for “The New Plantation” in the first place.” (p102)

Jouw essay voelt als een oprecht verhaal van een slimme en wijze vrouw die een grote ontwikkeling doormaakt. Je deelt dapper je gedachten en gevoelens tijdens het rouwproces, ook al begrijp je ze soms nog niet helemaal. Het is alsof je je verhaal ondertitelt met noodzakelijke, maar onderbelichte context van het dagelijks leven en de uitdagingen van Zwarte vrouwen in Amsterdam in de jaren ’90 en ’00. Met die insteek komt er een intergenerationeel verhaal bij elkaar, van grootmoeders, moeders en dochters die ruimte voor elkaar proberen te maken. Je analyseert sekswerk in de context van ondernemerschap, armoede, kolonialisme, veiligheid en moederschap. Het vormt een belangrijk narratief om jouw moeder, maar ook vele andere Zwarte vrouwxn, en onze stad, beter te kunnen begrijpen.

Het raakte me, want zo ken ik je ook als activist. Bijvoorbeeld tijdens het voorbereiden van Kick Out Zwarte Piet-demonstraties. Er gebeurt zoveel achter de schermen: het rondsturen van foto's, factchecken van informatie, monitoren van de situatie op straat en op de routes onderweg naar demonstratieplekken. Terwijl er veel mannelijke woordvoerder waren, voerde jij telkens de regie op de veiligheid van iedereen. Je dacht aan trainingen en cursussen om in heftige tijden vol racisme mentaal sterk te blijven, er was nazorg voor deelnemers aan demonstraties, en jij was een voorbeeld voor velen. Vooral ook in de periode dat je even een stap terug moest nemen en een belangrijke boodschap telkens opnieuw deelde: het is oké om jezelf te beschermen, om de nodige rust te nemen en je moet voldoende zelfliefde hebben. Dat laatste noemde je onlangs ook in onze podcast van Vrouwen van Amsterdam – een ode.

Naast deze brief hoop ik dat meer mensen een ode aan jou zullen brengen. Het maakt dat jouw belangrijke werk, en jij zelf – een inspiratie voor velen – altijd herinnerd blijven en dat het mensen kan motiveren in hun strijd. Zelfs wanneer zij even gas terugnemen, want zoals jij altijd zegt: strijden is soms demonstreren, lijden en herdenken, maar het omvat ook het vieren en waarderen van wat er is, het genieten en goed zorgen voor jezelf en anderen om je heen. 

Liefs, Imara