Ode aan Rosa King | Muzikant, bandleidster en feminist

Rosa Irene King (14 maart 1939 - 12 december 2000) was een Afro Amerikaanse saxofoniste, zangeres en bandleidster die in de jaren ‘70 naar Amsterdam kwam en internationaal bekend werd met haar band The Upside Down. Rosa King was een rolmodel voor velen. Ze heeft vrouwen, zoals Candy Dulfer, geïnspireerd om een instrument te bespelen en van muziek hun werk te maken.

King groeide op in Macon, een plaats in de Amerikaanse staat Georgia. Ze had talent voor dans en muziek. Ze was 17 jaar toen ze bij een professioneel dansgezelschap zat en een tournee maakte door het zuiden van de Verenigde Staten. Ze kwam in New York terecht en had - naast het dansen - baantjes zoals serveerster en taxichauffeur om zichzelf in leven te houden. Ze leerde zichzelf gitaar, drums en saxofoon spelen. Ze speelden in bands en trad op met beroemdheden zoals Little Richard en Lionel Hampton. Ze had ook een eigen band en kwam daarmee naar Nederland. Amsterdam beviel haar meteen, de stad was destijds ‘the place to be’, hier gebeurde het! En King had in Amsterdam minder last van racisme dan in de Verenigde Staten waar tot het midden van de jaren ‘60 sprake was van rassensegregatie. Dus verliet ze New York en verhuisde ze in haar eentje naar Amsterdam. Ze leerde hier bassist Rainer Black kennen en met hem begon ze ‘Rosa King & The Upside Down’, een swingende bluesband die van elk optreden een groot feest maakte.

Amsterdam West
Rosa King woonde in Amsterdam op verschillende adressen. Ze begon in de Eerste Helmersstraat 171 en daarna in de Vondelstraat 11B. Dat huis was weliswaar een stuk groter, ze had er een eigen keuken maar geen geluk met haar onderburen. Aan Ons Amsterdam (januari 1997) vertelde King dat die steen en been klaagden bij elk geluid dat ze maakte. “Ze gilden zelfs dat ik zachtjes moest doen als ik na een optreden heel stilletjes de trap op sloop. Laat staan dat ik er saxofoon kon spelen.” King was daarom heel blij dat ze in januari 1976 kon verhuizen naar haar eerste eigen etagewoning in de Jacob van Lennepstraat 156 waar het allemaal een stuk gemoedelijker was. Ze woonde daar totdat het huis in 1981 gesloopt werd voor de stadsvernieuwing. King kwam vervolgens terecht in de Hasebroekstraat 58. “Weer in West – ik bleef aldoor in de buurt van de Ten Katemarkt. Maar om te zeggen dat ik daar woonde, nee. Zeker de helft van de tijd zat ik in het buitenland. En was ik in Amsterdam, dan vonden ze me vaker in mijn studio in de Indische buurt (…) waar ik kon oefenen, componeren, liedjes uitproberen. Daar leefde ik. Waar ik ook woonde in de stad, contact met de buurt had ik vrijwel nooit. Veel op tournee, ’s nachts laat thuis, dus je kende wel een aantal mensen van gezicht, maar verder niet. Alleen de postbode, die wist precies wie ik was. Brieven met alleen ‘Rosa King, Amsterdam’ wist hij feilloos te bezorgen.

Alles voor de band
Rosa King noemde zichzelf een workaholic met een groot verantwoordelijkheidsgevoel voor de band en de bandleden. Er moest brood op de plank, en dus moest er worden opgetreden, zo veel en zo vaak als kon. Ze speelden in kroegen en concertzalen rondom het Amsterdamse Leidseplein (De Kroeg, Alto, De Citadel, De Melkweg en Paradiso), op het North Sea Jazz Festival en in het buitenland. Rosa King was muzikant in al haar vezels. Tijdens een optreden in Italië kreeg ze een hartaanval en is ze in het ziekenhuis in Rome op 61 jarige leeftijd overleden. 

Rolmodel en voorvechtster
Tijdens haar leven heeft Rosa King veel betekent voor andere muzikanten, mannen en vrouwen. Candy Dulfer was pas 12 jaar toen King haar de kans gaf mee te spelen in haar ‘Ladies Horn Section’.

Dulfer is van mening dat Rosa King nooit de erkenning heeft gekregen die ze verdiende: “Maar in de harten van haar collega’s, voormalige pupillen en haar trouwe publiek leeft zij voor altijd voort. Rosa leerde mij alles met betrekking tot saxofoon spelen, zingen, improviseren, een band leiden, entertainen en hoe om te gaan met je (mannelijke) collega’s, fans en de pers. Haar begeleiding en steun is van onschatbare waarde geweest voor veel muzikanten wiens carrières een vlucht namen door met haar op te treden en van haar het vak te leren. Rosa was voorvechtster van de vrouwenbeweging en beschermvrouwe van ongeveer alle gemarginaliseerde groepen die je maar kan bedenken. Ze was een prachtige Afro Amerikaanse vrouw - van binnen en buiten - met één hoog gehakte voet in Amsterdam en de andere in de Amerikaanse blues van de Zuidelijke Staten.”

Kijk en Luistertip!
Special report AT5, 2009, Rosa King viert haar 25 jarige jubileum als muzikant in Nederland met een optreden in Paradiso. We zien haar 81 jarige moeder en muzikanten Jan Akkerman, Hans Dulfer en Candy Dulfer vertellen over de betekenis van Rosa King. 

Gebruikte bronnen

Rosa King - Wikipedia

Ons Amsterdam, januari 1997

De quote van Candy Dulfer is speciaal geschreven voor de ‘Hommage aan Rosa King’, een project  waaraan De Zaak Muurbloem werkt en waarvan deze Ode deel uitmaakt.