Ode aan Sevilay Terzi | Je sporen leven voort in ons

Lieve Sevilay, 

Zo heb ik jou natuurlijk nooit genoemd, jij bent mijn babaanne, mijn oma. Maar ik vind dat jouw naam een plek verdient in Amsterdam en ik neem die taak graag op me. Ik vraag me af of je als kind ooit had kunnen voorstellen dat jij een leven in Amsterdam zou opbouwen. Hier vier kinderen, tien kleinkinderen en negen achterkleinkinderen zou achterlaten. 

Of dat je man, mijn opa, als eerste naar Nederland zou gaan in de jaren ’70 en jou achterlaten met vier kinderen. Jullie droomden van een beter leven, van een eigen huis. Hij ging hiervoor werken en jij en de kinderen bleven in het huis van zijn broer, waar jullie in de keuken konden slapen. Anderhalf jaar later kon ook jij eindelijk naar Nederland, maar toen was het jouw beurt om je kinderen achter te laten. 

Je hoorde allerlei enge verhalen over vrouwen die alleen naar Nederland reisden en werden meegenomen door de douanepolitie. Niets daarvan bleek waar, mensen in Nederland waren niet eng of onaardig. Maar het leven was wel zwaar en je begon direct met werken in een kippenfabriek in Ede. Er kwam nog een kind bij, maar stoppen met werken was geen optie, dus ook zij werd opgevangen door familie in Turkije.

Je eigen huis kreeg je pas in Amsterdam, vele jaren later. Een eigen huis betekende ook dat je eindelijk herenigd kon worden met je kinderen, zo’n 8 jaar later. Inmiddels werkte opa toen op NDSM en jij als strijker in een kledingfabriek. Dit was slechts één van je banen, jarenlang ging je van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat van baan tot baan. 

Rijden kon je niet, maar lezen ook niet. Je deed alles met het openbaar vervoer in een stad waarvan je de taal niet kon verstaan. Toen ik je vroeg hoe je in godsnaam wist waar je moest zijn vertelde je dat je de haltes inderdaad niet kon lezen, maar telde. 10 haltes met de tram voor schoonmaakklus 1, 3 haltes met de metro naar schoonmaakklus 2, enzovoorts. Of je ooit bang was om in slaap te vallen? ’Nee, ik redde me wel,’ antwoordde je.

Wij hebben dit gesprek 1,5 jaar geleden gehad, toen pas kwam het in mij op om je te vragen hoe het was voor jou in Nederland. Het leven in Amsterdam, de stad waar ik ben geboren en mijn thuis noem. Ik schaam me hier nog steeds een beetje voor, want jouw sporen in mijn stad zijn ook voor mij al die jaren onzichtbaar gebleven. 

Als ik je vraag hoe jij Amsterdam hebt ervaren spreek je over een fijne tijd, over de rijkdom aan culturen. Over de Nederlandse onderbuurman en je Surinaamse bovenburen. Over het delen van eten en de keukenmachine die je van de onderbuurman cadeau hebt gekregen als dank daarvoor. Een cadeau dat je nu nog steeds gebruikt. Je spreekt over de vanzelfsprekendheid van het harde werken, een ethos die je hebt doorgegeven aan je kinderen en zij weer aan ons. 

Jij kon niet lezen of schrijven, nu word ik betaald om woorden te schrijven. Hiermee is de cirkel bijna rond, of misschien is deze wel nooit rond. Want ook al woon jij hier niet meer, je sporen leven voort in ons. En ook al kun jij deze brief nooit lezen, vele anderen zullen dat wel doen. En dankzij hen vloeien de lijnen van die cirkel misschien net zo hard door tot ze zichtbaar zijn en nooit meer uitgewist kunnen worden. 

Liefs, Kübra