Ode aan Aicha | "Ze was een sterke, moedige en veerkrachtige vrouw."

Mijn moeder Aicha was 14 jaar toen ze werd uitgehuwelijkt. Dat ze ging trouwen, en met wie, hoorde ze pas op de dag zelf. Toen ze net 27 was, reisde ze met zes kinderen naar een vreemd land, haar man achterna. Maar toen ze eenmaal aankwam in Nederland, trof ze een leeg huis aan. Haar man had haar verlaten en alle bezittingen meegenomen. In juni 2022 overleed ze tijdens een vakantie in Marokko, op 74-jarige leeftijd. Na een leven lang fulltime werken in de schoonmaak en in verzorgingstehuizen, terwijl ze Nederlands leerde en haar kinderen in haar eentje opvoedde, liet ze ons niet alleen een eigen huis maar ook nog spaargeld achter. Zelfs na haar dood wou ze nog voor ons zorgen. Dat was typisch mijn moeder.  

Als ik zie waar ik vandaan kom, is waar ik nu sta bijna onvoorstelbaar. Maar het maakt ook dat ik me als wethouder van deze schitterende stad met passie inzet voor de portefeuille Inclusie en Antidiscriminatiebeleid. We passen nooit alleen maar in één hokje, zoals Sinan Çankaya schijft in ‘Mijn ontelbare identiteiten’. We zijn, wanneer we de ruimte krijgen om volledig onszelf te zijn, als mens een optelsom van verschillende identiteiten. En factoren als armoede, ongeletterde ouders, beperkte vrijheid, onveilige leefomstandigheden en schulden – het zijn allemaal omstandigheden die een grote impact hebben op de kansen die je in het leven krijgt.  

Terwijl ik opgroeide, gaf mijn moeder me hoop. Ze vertelde ons verhalen over onze familiegeschiedenis, maakte gerechten van de plek waar zij opgroeide en deelde Marokkaanse rituelen met ons. Zo leerden we wie zij was en waar ze vandaan kwam, en waar onze wortels lagen. Maar ik leerde ook buffelen. Ik moest door mijn achtergrond keihard werken, veel harder dan veel andere leerlingen. Eerst op het mbo, toen op het hbo, met talloze bijbaantjes om mezelf overeind te houden. Totdat ik opbrandde. Ik had net als mijn moeder te veel van mezelf geëist.  

Om op mijn pootjes terecht te kunnen komen, moest ik me losmaken. Losmaken van de gemeenschap waarin ik was opgegroeid, met strenge regels en beperkte mogelijkheden voor jonge vrouwen. Losmaken van mijn familie, mijn achtergrond en mijn wortels. Pas toen kon ik mezelf worden en me verbinden met iets nieuws. En die vrijheid vond ik, toen ik eenmaal zelfstandig op kamers woonde, in Amsterdam.  

Amsterdam was voor mij, net als het al eeuwenlang voor zoveel mensen is, de stad waar je kunt breken met wat je kent om te vinden wie je bent. Waar je je niet alleen kunt losmaken van de rollen waar anderen je in dwingen, maar ook van je eigen vooroordelen en aannames. Maar vrijheid zonder verbinding verandert snel in vervreemding; we bestaan immers alleen in relatie tot anderen. De vrijheid die ik vond in Amsterdam bestond niet alleen uit waar ik me van kon losmaken. De magie van vrij zijn in Amsterdam bestond juist uit de mensen met wie ik me kon verbinden. Ik had anderen nodig om mezelf te kunnen zijn. 

De keerzijde was dat ik mijn achtergrond wegduwde. Ik wilde erbij horen, niet anders zijn, Nederlander zijn. Ik wilde vrij zijn, vrij van regels, van belemmeringen, van datgene wat me anders maakte dan de witte Nederlanders om me heen. Het duurde lang voor ik besefte dat ik voor mezelf wegvluchtte, dat ik mezelf niet kon zijn wanneer ik een deel van mij niet accepteerde. Ik ontdekte dat vrijheid óók zelfacceptatie betekent. Mijn vrijheid lag in het besef dat ik als persoon zowel van mijn Nederlandse als Marokkaanse en islamitische cultuur kan houden, dat ik niet hoef te kiezen, dat de verschillende en soms tegenstrijdige onderdelen van de twee culturen samengaan en niet hoeven te botsen.  

Toen ik eenmaal zover was, kon ik me ook weer verbinden met mijn familie, en in het bijzonder met mijn moeder. Zij sloot me meteen weer in haar armen. Ik wil haar eren als een sterke, moedige en veerkrachtige vrouw. Iemand die een lange en zware reis heeft gemaakt naar Nederland, een nieuw land, een nieuwe taal en een nieuwe cultuur. Ze heeft moeilijkheden getrotseerd, het gevoel van verlies en heimwee overwonnen. Zij heeft haar naam waargemaakt en een nieuw leven opgebouwd in een onbekend land. Haar vertrouwde en veilige leven opgeofferd zodat haar kinderen een nieuw leven konden opbouwen in Nederland. Zij heeft hard gewerkt en veel gegeven aan ons, maar ook aan de Nederlandse samenleving. Zij heeft de weg vrijgemaakt voor mij en mijn broer en zussen. Zij is mijn grote voorbeeld. Zij heeft mij geleerd om te geloven in mijn eigen dromen en mijn pad te volgen. Door mijn moeder ben ik de vrouw wie ik nu ben. En daarvoor ben ik haar eeuwig dankbaar. Zij is mijn heldin en altijd in mijn hart.  

Touria Meliani 

Wethouder Inclusie en Antidisriminatiebeleid