Ode aan Zuster Lioba Kandelaar (Augustines van Sint Monica) | Midden in het leven

Kijkend naar ‘De andere kant van Amsterdam’ hoorde ik een naam uit mijn jeugd: zuster Kandelaar. Thuis waren we beslist niet Katholiek, maar mijn grootmoeder en moeder werkten beiden als kraamverzorgenden. Ook in het klooster De Stad Gods te Hilversum, waar de zusters van de Monnikenberg ‘gevallen meisjes’ opvingen; ongehuwd zwangere meisjes..

De congregatie van de Augustinessen van St. Monica werd in 1934 opgericht in Utrecht door de Augustijn Sebastianus van Nuenen. De orde was onder meer bedoeld om de vrouwen van de arme gezinnen in de wijk tijdens de crisisjaren te ondersteunen bij hun huishoudelijke taken.

U koos voor een religieus leven, maar als Augustines waren u en uw medezusters maatschappelijk actief buiten het klooster, in het onderwijs, in de gezinszorg. Uw orde is contemplatief/actief lees ik online. Het adagium van Augustinus ‘Gewoon er te zijn voor God en de mensen’ was uw leidraad. U reed op uw zwarte damesrijwiel met enorme fietstassen uw wijkrondes door Hilversum. ’s Winters gekleed in het zwart en ’s zomers in het wit. 

U bleef niet in Hilversum. U werd beroepen naar het Amsterdamse klooster van uw orde: Maria’s Bezoek. Natuurlijk had u de gelofte van gehoorzaamheid afgelegd. Maar als ik me goed herinner liet u het klooster, ‘uw’ Hilversumse gezinnen en de boxer-honden waar u dol op was met pijn in uw hart achter. Toen kon u niet bevroeden dat u uit zou groeien tot een begrip op de Wallen.

Het klooster Maria's bezoek was gevestigd in een oude textielfabriek in de Warmoesstraat die ‘de zusters’ in 1952 hadden betrokken. Ook in Amsterdam waren zusters actief in het onderwijs. Ze gaven les op de St. Antoniusschool aan de Kromboomsloot. Maar met een klooster midden in de ‘rosse buurt’ verlegden de zusters hun werkgebied naar ‘meisjes en vrouwen die op straat liepen’: dakloze vrouwen, prostituees en vrouwen die wilden ontsnappen aan een gewelddadige thuissituatie. ‘Blijf van mijn lijf-huizen’ zouden nog jaren op zich laten wachten. Ook in Amsterdam konden ongehuwde zwangere meisjes terecht bij de zusters. In de opvang  ‘Meisjesstad’ konden zij op verhaal komen en naar de toekomst kijken.

U en uw zusters deden meer liefdewerk. Op de website van Ons Amsterdam lees ik: 

‘Onder leiding van de legendarische zuster Lioba Kandelaar, die werd omschreven als ‘hartelijk maar ook streng’, deelden de zusters brood uit dat in de bakkerijen her en der in de buurt was overgeschoten van de vorige dag.’

Daklozen stonden aan het einde van de ochtend in een lange rij bij het klooster voor deze dagelijkse brood-uitdeling. Honderd hongerigen was geen uitzondering. De zusters hadden ook een avondopvang, een koffiehuis.

Drugspastor Ricus Dullaert noemt u in ‘De andere kant van Amsterdam’ de moeder van de daklozen op de Wallen. Als hij u ontmoet in 1990, bent u al 30 jaar werkzaam ‘midden in het leven’. Gezien zijn postuur benoemde u theologiestudent Ricus tot uw uitsmijter in het koffiehuis. En dat bleef hij 13 jaar lang. 

Amsterdam in de jaren 70, ’80 en ‘90 betekende verslaafden, heroïne hoertjes, criminaliteit, no go areas, aids-epidemie. U en uw medezusters moeten de handen vol hebben gehad.

Intreden in het klooster past niet meer in de tijd. Op 1 februari 2010 vertrokken de laatste vijf zusters en werd het klooster aan de Warmoesstraat een Dirk van den Broek-supermarkt.  

U genoot uw laatste levensjaren in Someren, in een speciaal verzorgingstehuis voor religieuzen. Blikte u terug op uw leven? Want wát een leven!

Waarschijnlijk is het ongepast om de loftrompet te steken over wat u deed voor de noodlijdenden in het hart van Amsterdam. Maar ik ken de Katholieke codes niet. Ik vind dat u een ode verdient. En uw medezusters uit uw kloostergemeenschap Augustinessen van Sint Monica natuurlijk ook.

BRONNEN

https://onsamsterdam.nl/artikelen/zusters-augustinessen-voor-god-en-de-mensen

‘De Andere kant van Amsterdam’, zaterdag 26 oktober en 2 november, 22:10 uur KRO-NCRV op NPO 2

https://kro-ncrv.nl/programmas/de-andere-kant-van-amsterdam

https://nl.wikipedia.org/wiki/Zusters_Augustinessen_van_Sint-Monica

https://stadsgids.nl/bedrijf/stg-zrs-augustinessen-van-st-monica/