Ode aan Rojbin Şafak Tufan | Van bezet naar vrijheid

Rojbin Şafak Tufan is 31 jaar oud en werd geboren in Koerdistan, in door Turkije bezet gebied. Momenteel woont ze in Amsterdam, waar ze al 1,5 jaar probeert een nieuw leven op te bouwen. Haar band met Amsterdam begon echter veel eerder, zo’n zeven jaar geleden, toen een dierbare uit haar familie hierheen verhuisde. Daardoor kreeg Amsterdam een speciale plaats in haar leven. Maar haar echte strijd begon in wezen al op de dag dat ze werd geboren.

Een verboden naam en de strijd om identiteit

Opgroeien als Koerd in Turkije bracht grote uitdagingen met zich mee. Haar naam, Rojbin, betekent in het Koerdisch “zonsopgang” en symboliseert een nieuw begin en mooie dagen. Maar het was verboden om een Koerdische naam te geven. De Turkse staat probeerde de Koerdische identiteit te ontkennen, de taal te verbieden en de Koerden onzichtbaar te maken. Daarom moesten haar ouders haar officieel de naam Şafak geven.

Toen ze naar school ging en haar naam Şafak hoorde, voelde dat vreemd. Want ze was Rojbin, maar wie was Şafak? Ze was nog te jong om te begrijpen dat haar taal verboden was, dat haar bestaan werd ontkend. Maar na verloop van tijd leerde ze de harde realiteit kennen. Ze werd geconfronteerd met de onderdrukking, de moeilijkheden van haar identiteit, haar geboortestreek en het vrouw-zijn. Overal voelde ze de druk van de staat en de onzichtbare muren die Koerden tegen hielden. Maar juist deze uitdagingen maakten haar sterker.

Rojbin kwam al op jonge leeftijd in aanraking met het geweld van de Turkse staat. In het midden van de jaren '90 werd haar dorp door het Turkse leger in brand gestoken. Ze was toen nog maar een klein kind, maar die dag staat nog steeds in haar geheugen gegrift. Zelfs vóór de vernietiging was het een uitdaging om het dorp te bereiken. Er waren geen auto’s, want er waren geen wegen. Koerdische dorpen werden bewust geïsoleerd, zonder infrastructuur of voorzieningen. Maar op elke bergtop stond een militaire controlepost.

De staat had nooit wegen aangelegd voor de dorpen, maar militaire checkpoints waren er wél. Dit was een bewuste strategie om de Koerden langzaam uit hun dorpen te verdrijven. Zelfs toen hun dorp was afgebrand en ze terug wilden keren, was er geen enkele auto, geen enkele weg. Ze moesten urenlang lopen. Moeders droegen hun kinderen op de rug, ouderen leunden op hun stokken en probeerden vooruit te komen. Elke stap was een pijnlijke herinnering. Die mars was niet alleen een terugkeer naar hun land, maar ook een strijd om te blijven bestaan. Op dat moment besefte Rojbin: 'Wij zijn degenen die opnieuw geboren worden uit het niets. Ze hebben ons land verbrand, ons verdreven, maar wij zullen altijd terugkeren.'

Amsterdam: ontdekking van vrijheid

Amsterdam werd een keerpunt in Rojbins leven. Hier begon ze zichzelf opnieuw op te bouwen. Amsterdam gaf haar de ruimte om haar identiteit vrij te beleven. Ze leerde haar moedertaal zonder angst te spreken. Ze leerde hoe het voelde om zichzelf te zijn, om met opgeheven hoofd te lopen, om een overwinningsgebaar te maken en te zeggen: "Ik kan dit!" Ze begon hier helemaal opnieuw. Ze leerde de taal, verbeterde haar Engels, versterkte haar Koerdisch en ontdekte alles wat ze vroeger niet kon doen. Ze reisde, leerde, zag de wereld en vond uiteindelijk haar geluk.

Strijd voor Gerechtigheid

Rojbin richt zich vooral tot vrouwen en zegt dat de strijd nooit stopt, dat elk einde een nieuw begin is: “Onze strijd gaat door, geef nooit op! Ons lichaam en onze gedachten zijn van ons, niet van iemand anders.” De vrouwen die haar inspireren zijn niet alleen haar moeder, tantes en grootmoeder, maar ook de Vredesmoeders in Koerdistan. Dit zijn moeders die de graven van hun vermoorde kinderen zoeken, vrouwen die in de oorlog hun dierbaren hebben verloren en nooit zijn gestopt met zoeken naar hun lichamen. Het zijn meestal vrouwen die deze strijd blijven voeren. 

Deze vrouwen zijn voor Rojbin niet alleen symbolen van verzet, maar ook van hoop en het leven zelf. Zij geven haar de kracht om te leven en te volharden. Opgegroeid met het voorbeeld van deze krachtige vrouwen, vond Rojbin haar eigen kracht. En vandaag zegt ze vol trots: Maşallah voor hen, veertig keer!