Ode aan Maria van OosterwijckWereldberoemd tijdens haar leven
Portret van Maria van Oosterwijck door Wallerant Vaillant, 1671, Collectie Rijksmuseum Amsterdam
Eindelijk heeft het Rijksmuseum een schilderij van Maria van Oosterwijck (1630-1693) verworven. Het werd tijd! Het is een zogenaamde "vanitas", een stilleven met objecten die verwijzen naar de kortstondigheid van het leven: een schedel, bloemen en fruit (blijven niet lang goed!), een horloge, een lazarusklepper, enzovoort.
Vanitas stilleven, ca 1675, door Maria van Oosterwijck, Collectie Rijksmuseum Amsterdam
Maria woonde en werkte in Amsterdam en was wereldberoemd tijdens haar leven. Koningen en keizers stonden voor haar bloemstillevens in de rij. De hoge bedragen die zij voor haar schilderijen bedong - men betaalde er meer voor dan voor schilderijen van Rembrandt - stelden haar in staat aan de Keizersgracht te wonen en een atelier op de Bloemgracht te huren. Haar vermogen gaf haar ook de mogelijkheid om haar sociale betrokkenheid te tonen. Zo stond zij, in 1675 en 1677, borg voor het losgeld voor in Algiers gegijzelde matrozen uit Maassluis, waar haar broer burgemeester was.
Rond 1664 kwam de zes jaar jongere Geertje Pieters als huishoudelijk hulp bij Maria wonen. Naast haar huishoudelijke taken, assisteerde zij Maria bij het "wrijven" van pigmenten. Bijzonder voor die tijd is dat Geertje van Maria teken- en schilderles kreeg zodat, mocht Maria onverhoopt komen te overlijden, Geertje in haar eigen levensonderhoud zou kunnen voorzien.
“Hadden Maria en Geertje, die beide ongehuwd bleven, iets met elkaar?”
Dat Geertje meer was dan een "dienstmeisje" blijkt ook uit het feit dat de dames samen een bezoek brachten aan Constantijn Huygens in Voorburg. Huygens wijdde zelfs een kort gedichtje aan Geertje's schilderkunsten, en een langer gedicht aan beide vrouwen.
Hadden Maria en Geertje, die beide ongehuwd bleven, iets met elkaar? Net als bij Betje Wolff en Aagje Deken is er geen enkel "bewijs" en is het beter niet te speculeren. Dat doe ik dan ook niet, maar ik zou het stiekem wel leuk vinden.
Het vanitas schilderij van Maria hangt in de Eregalerij van het Rijksmuseum. Ga er eens naar kijken en verwonder je over de vele prachtig geschilderde details. Dan kun je meteen een bezoekje brengen aan Maria zelf: het door Wallerant Vaillant geschilderde portret van haar hangt er ook.
Periode
1630– 1693
Over
Ode van Maaike Dirkx aan Maria van Oosterwijck.
Een zelfstandig, ongehuwd kunstenaar in een tijd dat dat voor vrouwen hoogst uitzonderlijk was.
Vandaag de dag minder bekend, maar het feit dat een vrouw in de zeventiende eeuw kon doorgroeien tot de top van schilderkunst in haar genre, stillevens, en daarmee in haar eigen levensonderhoud kon voorzien, is bijzonder en daarmee verdient zij een ode.
Maria van Oosterwijck
Maria van Oosterwijck, ook Oosterwyck, (Nootdorp, 20 augustus 1630 – Uitdam, 12 november 1693) was een Nederlandse kunstschilder uit de barokperiode, die gespecialiseerd was in gedetailleerde stillevens.