Ode aan Ida Last ter Haar | Je was een pedagogisch pionier

Dag Ida Last – ter Haar,

Zoals veel Amsterdammers ben je ergens anders geboren. In Sneek in 1893. Je werd sociaal werkster in Rotterdam. In 1930 werd je inspectrice bij het Amsterdamse Speeltuin Verbond en begeleidde de vrijwilligers in speeltuinen en clubhuizen. Een paar jaar later was je in Moskou en zag daar het kindertheater van Natalia Sats. Je zag hoe kinderen zelf werden uitgedaagd om hun inbreng te geven in het proces van een theatervoorstelling. Dat was totaal anders dan in Nederland waar de kinderen nog braaf uitvoerden wat grote mensen hen opdroegen als ze moesten optreden. Je startte een eigen jeugdtoneelgroep, de Vrolijke Brigade in 1933 en ging werken op een manier die het zelfbewustzijn en initiatief van kinderen beloonde. In de Vrolijke Brigade zaten straatkinderen uit de Kinkerbuurt en de Jordaan, maar ook andere kinderen uit linkse gezinnen. Ze traden op in Amsterdam, maar ook in andere plaatsen in Nederland, Vlaanderen en Denemarken, De kinderen lieten kunstjes zien, circusacts, moppen tappen, schimmenspel,  liedjes, en teksten gemaakt naar aanleiding van improvisaties op thema’s uit hun leven. De Amsterdamse politie wilde altijd eerst de teksten zien die de kinderen gebruikten. 

Je partner, Jef Last, bleek homo te zijn, maar jullie besloten getrouwd te blijven. Je respecteerde zijn geaardheid en je zette jullie samenzijn voort. Maar later vocht hij in vreemde krijgsdienst, in de Spaanse Burgeroorlog, en verloor zijn Nederlandse nationaliteit. Jullie bleven bij elkaar, maar scheidden, zodat jou dat ook niet automatisch overkwam. Inmiddels hadden jullie drie dochters en jij was de kostwinner. Al toen je trouwde,besefte je dat deze man nooit het reguliere inkomen zou verschaffen dat nodig was voor een gezin. Een opmerkelijk inzicht in een tijd waarin de mannelijke waardigheid nog erg vervlochten was met het geld dat werd verdiend om het gezin te onderhouden. Na de tweede wereldoorlog konden jullie weer hertrouwen. 

In 1949 organiseerde je voor Pro Juventute een clubhuis aan het Frederiksplein. Daar begon Circus Elleboog met dezelfde uitgangspunten als de Vrolijke Brigade; de mogelijkheden van de kinderen, hun eigen inbreng en verantwoordelijkheidsbesef. Je verzamelde mensen om je heen die de kinderen dingen konden leren. Tot 1960 had je de leiding en in dat jaar werd je benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Circus Elleboog zou 70 jaar bestaan. 

In 1969 ging je met Jef naar het Rosa Spierhuis in Laren. Hij stierf en in 1972 kwam je terug naar Amsterdam en woonde in het Flevohuis tot je dood in 1982.